Για να γνωρίσεις τα νοερά πράγματα, πρέπει να είναι υγιεῖς οι οφθαλμοί
της ψυχής σου, να έχεις δηλαδή φωτισμένη συνείδηση και διάκριση. Μόνο μ’
αυτή την προϋπόθεση θα εφαρμόζεις σωστά τις εντολές τού Θεού «και ουκ
εκκλίνεις απ’ αυτών εις δεξιά ουδέ εις αριστερά, ίνα συνής εν πάσιν οις
εάν πράσσης» (Ιησ. Ναυή 1:7).
Διάκριση είναι η ικανότητα της ψυχής να διακρίνει αλάθητα σε κάθε
περίπτωση το καλό από το κακό, το θείο θέλημα από τη δαιμονική απάτη. Με
τη διάκριση θα γνωρίσεις πότε και πώς πρέπει να πολεμάς τα πάθη, πότε
να υποχωρείς, πώς να αντιμετωπίσεις νικηφόρα τις πανουργίες των
δαιμόνων, πότε οι λογισμοί σου προέρχονται από τον Θεό και πότε από τους
δαίμονες. Αυτή τη νοερή αίσθηση την αποκτούν μόνο όσοι έχουν καθαρή
καρδιά και καθαρό σώμα, αμόλυντη συνείδηση και αμόλυντες αισθήσεις.
Η συνείδησή σου είναι η φωνή και ο έλεγχος του φύλακα αγγέλου, που σου
έστειλε ο Θεός στο άγιο Βάπτισμα. Και λέω η φωνή του φύλακα αγγέλου,
γιατί δεν τολμώ να πω ότι συνείδηση είναι η ίδια η φωνή του Αγίου
Πνεύματος μέσα σου.
Η συνείδησή σου θα φωτισθεί και η διάκρισή σου θα καλλιεργηθεί και θ’
αναπτυχθεί μόνο με τον αγώνα για την απαλλαγή από τα πάθη. Όσο
καθαρίζεσαι από τον ρύπο των παθών, τόσο η συνείδησή σου θα φωτίζεται·
και όσο φωτίζεται η συνείδηση, τόσο θα τελειοποιείται η διάκριση· και
όσο τελειοποιείται η διάκριση, τόσο πιο αποτελεσματικός και καρποφόρος
θα γίνεται ο αγώνας σου κατά των παθών.