Πώς να αντιμετωπίσουμε τη λαιμαργία;

Πώς να αντιμετωπίσουμε τη λαιμαργία; Υπάρχει τρόπος να αποφύγουμε το πάθος του φαγητού; Ακόμα και στις περιόδους νηστείας έχουμε αυτό το πάθος. Μια συμβουλή με τη λέξη «εγκράτεια» αρκετές φορές δεν πείθει.

Είναι οξύμωρο το ότι η αίσθηση της γεύσης που είναι ένα από τα πολλά δώρα του Θεού προς τον άνθρωπο γίνεται συχνά αφορμή αμαρτίας. Ο πανάγαθος Θεός θέλοντας να ευχαριστήσει το αγαπημένο Του πλάσμα όρισε έτσι, ώστε καθώς τρέφεται να ευχαριστιέται παράλληλα την αίσθηση της τροφής που αυτή του αφήνει.

Πότε όμως η ανάγκη αυτή του ανθρώπου για τη συντήρησή του στη ζωή γίνεται πάθος; «Μαργαίνω» σημαίνει χάνω την αυτοκυριαρχία μου και τη λογική μου δηλαδή, γίνομαι μανιακός σε κάποιο πάθος. Και «μάργος» λέγεται αυτός που έχει κυριευθεί από το πάθος. Όταν λοιπόν παρατηρείται η νοσηρή επιθυμία του να θέλει κανείς να γεμίζει συνεχώς την κοιλιά του, τότε έχουμε το φαινόμενο της γαστριμαργίας, από το «μαργαίνω την γαστέρα», που σημαίνει έχω τη μανία να γεμίζω το στομάχι μου (η κοιλιά μου με κάνει τρελό). Όταν έχουμε τη νοσηρή επιθυμία να αισθανόμαστε διαρκώς την ευχαρίστηση στο λαιμό, τότε έχουμε το φαινόμενο της λαιμαργίας, από το «μαργαίνω τον λαιμό», που σημαίνει έχω τη μανία της ηδονής του λαιμού. Συνεπώς, ο σκοπός της πράξης είναι αυτός που συνιστά την αμαρτία. Αιχμαλωτίζεται λοιπόν η ψυχή του ανθρώπου από το ίδιο του το σώμα και καταντάει να μην τρώει για να ζει, το οποίο είναι χαρακτηριστικό των λογικών, αλλά να ζει για να απολαμβάνει, το οποίο είναι χαρακτηριστικό των αλόγων όντων και των κτηνών.

Η αιχμαλωσία όμως αυτή έχει πολλές και δυσάρεστες επιπτώσεις για τον άνθρωπο. Βλάπτει κατ’ αρχάς τη σωματική του υγεία. Ο Ιπποκράτης στους αφορισμούς του αναφέρει: «Οι παχύσαρκοι πεθαίνουν πολύ πιο γρήγορα από τους αδύνατους. Η μητέρα της υγείας είναι η αχορτασία της τροφής κι η έλλειψη κόπων».

Οι ασθένειες όμως που προκαλεί η λαιμαργία στην ψυχή – και ιδιαίτερα των νέων – είναι περισσότερες, πιο επιβλαβείς και με αιώνιες επιπτώσεις. Γι’ αυτό κι ο μέγας Βασίλειος λέει: «Αν το θηρίο του νεανικού σώματος είναι καθαυτό αδάμαστο και με την έλλειψη τροφής, ποια άραγε αγριότητα προσλαμβάνει όταν χορτάσει; Την γνωρίζουν οι νέοι που δοκιμάζουν με την πείρα καθημερινά τις ορμές του».

Πώς λοιπόν θα ελευθερωθούμε από αυτόν το στυγνό δυνάστη, που ακόμη και στις περιόδους της νηστείας – μάλλον και εντονότερα τότε – μας πολεμά, σε βαθμό που ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης να παρομοιάζει το αισθητήριο της γεύσης με τρύπιο πιθάρι, το οποίο συνέχεια γεμίζει και πάντα μένει άδειο; Θα αριθμήσουμε κάποιους πρακτικούς τρόπους παρμένους από τη ζωή και τη διδασκαλία των αγίων μας, ευχόμενοι να βοηθήσουν στον αγώνα μας αυτό.

1. Περιόρισε την διατροφή σου αποκλειστικά στα βασικά γεύματα της ημέρας (πρωινό, μεσημεριανό, απογευματινό και δείπνο) και μην παρεκκλίνεις από τον κανόνα αυτό με ενδιάμεσα κεράσματα.
2. Απόφυγε τις αφορμές της λαιμαργίας. Από την όραση γεννιέται η επιθυμία. Όσο συχνάζεις σε χώρους με νόστιμα φαγητά, εδέσματα, γλυκά κ.λπ., και τα βλέπεις, τόσο τα σκέφτεσαι, τα επιθυμείς και ευκολότερα υποχωρείς. Μην επισκέπτεσαι λοιπόν την κουζίνα, το ψυγείο και άλλους «επικίνδυνους» χώρους χωρίς λόγο.
3. Όταν έχεις έντονο πόλεμο λαίμαργης επιθυμίας, αντιστάσου εξαρχής και μην κάνεις την πρώτη υποχώρηση! Η γεύση της τροφής μετά από ενδεχόμενη υποχώρηση κάνει πλέον τον αγώνα σου για εγκράτεια δυσκολότερο και οι επόμενες πτώσεις είναι σχεδόν σίγουρες.
4. Γράφει ο άγιος Νικόδημος ο αγιορείτης ότι το φαγητό έχει τρεις βαθμίδες, την εγκράτεια, την αυτάρκεια και τον κορεσμό. Εγκράτεια είναι όταν κάποιος θέλει ακόμα να φάει, αλλά συγκρατείται και σηκώνεται πεινώντας. Αυτάρκεια είναι όταν φάει το απαραίτητο και κορεσμός όταν χορτάσει. Μας παροτρύνει λοιπόν ο άγιος, αν δε μπορούμε να τηρήσουμε τα δύο πρώτα, τουλάχιστον να αντισταθούμε στο τρίτο και να μην υπερχορταίνουμε, θυμούμενοι τον Κύριο που λέει: «Αλλοίμονο σε σας που είστε τώρα χορτασμένοι γιατί θα πεινάσετε» (Λουκ. 6, 25).
5. Κάλυψε την ανάγκη της διατροφής για την συντήρηση του οργανισμού σου με απλά φαγητά και όχι ιδιαίτερα εύγευστα.
6. Προσπάθησε την ώρα του φαγητού να έχεις τον νου σου στον Χριστό και να προσεύχεσαι ευχαριστώντας Τον για την τροφή που σου έχει χαρίσει, ώστε να μην κολλάει ο νους σ’ εκείνην και την καταναλώνεις με βουλιμία.
7. Αναφέρει ο άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης: «Αυτοί που δεν γεύθηκαν την Χάρη του Παρακλήτου, επιζητούν οπωσδήποτε να γλυκαίνονται από την ηδονή της λαιμαργίας». Αγωνίσου λοιπόν να εφαρμόζεις το θέλημα του Θεού στη ζωή σου, ώστε να ελκύεις τη Χάρη του και τότε θα εξασθενεί κάθε υλική έλξη και επιθυμία.
8. Μελέτησε τους βίους των αγίων μας και μάλιστα των σύγχρονων στην εποχή μας (π.χ. άγιων Παϊσίου και Πορφυρίου) και εμπνεύσου απ’ την άσκηση και την εγκράτειά τους.
9. Θυμήσου ότι δεν είναι αμαρτία το να χαίρεσαι απαθώς τη γεύση του φαγητού σου, είναι όμως πολύ ανώτερο και ωφελιμότερο για την ψυχή σου το να περιορίζεις τη χαρά αυτή. Όπως η λαιμαργία γίνεται πρόξενος πτώσεων, αντίστοιχα και η εγκράτεια, πολλών αρετών. Μας καθαρίζει κατά τον άγιο Δωρόθεο από τις αμαρτίες, υποδουλώνει το σώμα και τις ορμές ιδιαιτέρως των νέων ανθρώπων κατά τον Μέγα Βασίλειο και γίνεται πρόξενος της αγνότητας κατά τον Σιναΐτη άγιο Ιωάννη.
10. Και το σημαντικότερο! Κάνε θερμή προσευχή στον Κύριό μας Ιησού Χριστό και στους αγίους που αγαπάς ιδιαιτέρως, να σε ενδυναμώσουν στον αγώνα σου ενάντια στη λαιμαργία. Η προσπάθεια επαφίεται σ’ εσένα, η απελευθέρωση όμως από το πάθος στη δική Του Χάρη.

Κλείνοντας, θα αναφέρουμε ένα όμορφο παράδειγμα από τη ζωή του σύγχρονού μας αγίου Ιουστίνου Πόποβιτς. Όταν κάποια μοναχή, επισκέφθηκε τον άγιο στο κελί του για να του προσφέρει λίγο καρπούζι, εκείνος ευχαρίστως το δέχθηκε. Φεύγοντας η μοναχή, κοίταξε περίεργα από τη κλειδαρότρυπα, αν ο άγιος θα το φάει και με έκπληξη τον είδε να ρίχνει στάχτη πάνω στο καρπούζι και μετά να το τρώει. Προβληματιζόταν για μέρες με την ενέργεια του αγίου, ώσπου δεν άντεξε και τον ρώτησε γιατί το έκανε. Εκείνος τότε της απάντησε: «Παιδί μου, δεν ήθελα η γεύση του φρούτου να γίνει πιο γλυκιά από τον γλυκύ Ιησού μου». Με αυτό το φρόνημα αγωνίστηκαν οι άγιοί μας. Μακάρι να ακολουθήσουμε το παράδειγμά τους ειδικά τώρα που ξεκινά η Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή.

(χρησιμοποιήσαμε αυτά τα βιβλία: Αββά Δωροθέου, Ασκητικά, ιε΄ διδασκαλία, Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου, Συμβουλευτικό Εγχειρίδιο, κεφ. στ΄, Μεγάλου Βασιλείου, Όροι κατά πλάτος 15, Αγίου Ιωάννου του Σιναΐτου, Κλίμαξ, Λόγος ιδ΄.)