«Ο
καλός ή ο κακός χαρακτήρας του παιδιού, οι μελλοντικές του αρετές και
τα μελλοντικά του ελαττώματα είναι αποτελέσματα της δικής μας διαγωγής
απέναντί του.»(*) Αυτό, αν αληθεύει, έχει πολύ μεγάλη σημασία. Αν
αληθεύει ότι, πέρα από την ιδιοσυγκρασία που έχει κάθε παιδί, τον
χαρακτήρα και γενικά την όλη προσωπικότητά του εμείς τη δημιουργούμε
–πρώτα οι γονείς και έπειτα οι δάσκαλοι και όσοι άλλοι έρχονται σε επαφή
με το παιδί– τότε μπορούμε να φαντασθούμε πόση φοβερή ευθύνη πέφτει
στον καθένα μας, για την άλφα ή τη βήτα αγωγή που δίνουμε στο παιδί
μας. Αν έχουμε πεισθεί γι’ αυτό βαθιά –αν έχουμε πεισθεί ότι από τη δική
μας διαγωγή, από τη διαγωγή που θα δείξουμε εμείς απέναντι στο παιδί,
διαπαιδαγωγείται και εκείνο– η στάση μας πιθανόν να αλλάξει κιόλας.
Βέβαια. Αν το καταλάβει κανείς αυτό καλά-καλά, μόλις γυρίσει στο σπίτι
–τώρα δηλαδή– θα είναι πολύ διαφορετικός απέναντι στο παιδί του.
«Θα
είμαστε πιο προβλεπτικοί, πιο ήρεμοι, πιο υπομονετικοί και πιο σταθεροί
ταυτόχρονα. Η ευθύνη μας λοιπόν απέναντί του είναι μεγάλη. Με την έννοια
αυτή η ανατροφή των παιδιών μας πριν από όλα είναι τελειοποίηση της
δικής μας διαγωγής, των δικών μας συναισθημάτων. Η αγωγή των γονέων
συναιρείται με την αγωγή του παιδιού.» Τρόπον τινά, όποια αγωγή έχει ο
γονέας, τέτοια αγωγή θα δώσει και στο παιδί. «Βέβαια, το παιδί θα δεχθεί
αρκετές κακές επιδράσεις από την αδεξιότητα των ξένων ή από γεγονότα που
ξετυλίγονται έξω από μας. Τέτοια είναι η θέα τρομακτικών
τοιχοκολλημάτων στην είσοδο των κινηματογράφων, μια αφήγηση που
ακούγεται στον δρόμο. Το παιδί ωστόσο θα υποφέρει από αυτά πολύ
λιγότερο, αν νιώθει μέσα του ασφάλεια και αν έχει εμπιστοσύνη σ’ εμάς.
Θα μας τα ανακοινώσει, και θα μπορέσουμε να το καθησυχάσουμε και να
εξαφανίσουμε την ανεπιθύμητη εντύπωση.» Το παιδί επηρεάζεται πάρα πολύ
όχι από τούτο ή από εκείνο που θα ακούσει, που θα δει, αλλά από ποιον θα
ακούσει αυτό που θα ακούσει, και σε ποιον θα δει αυτό που θα δει. Αν το
δει σε έναν άνθρωπο που του είναι αδιάφορος, λίγη εντύπωση μπορεί να
του κάνει. Αν όμως αυτό το ίδιο πράγμα, το κακό, το δει στον άνθρωπο
στον οποίο έχει εμπιστοσύνη –στον πατέρα, στη μητέρα, στον αδελφό, στον
θείο, στη γιαγιά, στον παππού– η επίδραση θα είναι πολύ μεγάλη, θα είναι
ανυπολόγιστη. Όσο μεγαλύτερη επιρροή ασκεί ένας μεγάλος πάνω σε ένα
μικρό παιδί, τόσο προσεκτικότερος πρέπει να είναι ειδικότερα με αυτό το
παιδί. Αν δηλαδή η μητέρα ασκεί μεγαλύτερη επιρροή από τον πατέρα στα
παιδιά της, ακόμη περισσότερο βαρύνεται, ευθύνεται για την αγωγή των
παιδιών. Αν ο πατέρας από την άλλη πλευρά ασκεί περισσότερη επιρροή, ή
κάποια θεία καμιά φορά, τότε περισσότερο βαρύνονται για την αγωγή των
παιδιών. Είναι μερικά παιδιά που πιο πολύ ακούν και επηρεάζονται από τη
θεία παρά από τη μητέρα. Φοβερή ευθύνη φέρουν η θεία ή ο θείος ή άλλος
συγγενής ή καμιά φορά ο δάσκαλος, μια καθηγήτρια, μια κατηχήτρια, ο
πνευματικός, ο εξομολόγος, όταν, ενώ ασκούν επιρροή, δεν προσέχουν τι
επιρροή ασκούν.
(*) Τα εντός εισαγωγικών αποσπάσματα που χρησιμοποιεί ο
π. Συμεών προέρχονται από άρθρο στο βιβλίο «Οι καθημερινές δυσκολίες της
αγωγής» της Σχολής γονέων και παιδαγωγών στο Παρίσι, εκδ. Δίπτυχο,
Αθήνα 1965. Από το βιβλίο: π. Συμεών Κραγιοπούλου, «Γονείς και παιδιά»,
τόμος Α’, Πανόραμα Θεσσαλονίκης, 2004, σελ. 117. Φοβερή ευθύνη η
αγωγή που δίνουμε στο παιδί
koinoniaorthodoxias