Αγίου ΚΥΡΙΛΛΟΥ Ιεροσολύμων
ΚΑΤΗΧΗΣΗ ΙΔ΄(:οι εκπληρωμένες προφητείες για την Ανάσταση του Κυρίου)
Για τους Φωτιζόμενους, που έγινε στα Ιεροσόλυμα, πάνω στο άρθρο του Συμβόλου της Πίστεως «τόν ἀναστάντα ἐκ νεκρῶν τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ καί ἀνελθόντα εἰς τούς οὐρανούς καί καθίσαντα ἐκ δεξιῶν τοῦ Πατρός».
Γίνεται ανάγνωση και από την πρώτη επιστολή προς Κορινθίους «Σας
υπενθυμίζω, αδελφοί, το Ευαγγέλιο που σας κήρυξα (Α΄Κορ.15,1) κ.τ.λ. «ότι αναστήθηκε την Τρίτη ημέρα, σύμφωνα με τις Γραφές»(Α΄Κορ.15.4) και όσα σχετικά ακολουθούν στον ίδιο στίχο.
[ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ]
Α´. Είναι καιρός να ευφρανθείς, Ιερουσαλήμ, και να πανηγυρίσετε όλοι όσοι αγαπάτε τον Ιησού [πρβ.Ησ.66,10: «εὐφράνθητι, Ἱερουσαλήμ, καὶ πανηγυρίσατε ἐν αὐτῇ, πάντες οἱ ἀγαπῶντες αὐτήν, χάρητε ἅμα αὐτῇ χαρᾷ, πάντες ὅσοι πενθεῖτε ἐπ᾿ αὐτῇ»], διότι ο Κύριος αναστήθηκε. Χαρείτε όλοι, όσοι προηγουμένως είχατε πένθος, όταν ακούσατε όσα παράνομα και εγκληματικά τόλμησαν να πράξουν οι Ιουδαίοι· διότι Αυτός που εκείνοι ατίμασαν αλαζονικά, ιδού, αναστήθηκε!
Και όπως το να ακούει κανείς για τη Σταύρωση είναι κάπως λυπηρό, έτσι η
καλή αγγελία της Αναστάσεως ας ευφραίνει τους παρόντες. Το πένθος ας γίνει ευφροσύνη και ο θρήνος ας μεταστραφεί σε χαρά. Και ας γεμίσει το στόμα μας χαρά και αγαλλίαση, γιατί Εκείνος, μετά την Ανάστασή Του, μας είπε: «Χαίρετε (:Νά χαίρεστε)» [Ματθ. 28, 9].
Διότι διεπίστωσα τη λύπη που είχαν τις προηγούμενες ημέρες όσοι
αγαπούν τον Ιησού. Επειδή όσα λέγονταν είχαν ως τέλος τον θάνατο και την
Ταφή και δεν ακούστηκε η καλή αγγελία της Αναστάσεως, η καρδιά τους περίμενε με ιερή αγωνία να ακούσει εκείνο που ποθούσαν. Αναστήθηκε λοιπόν ο νεκρός, ο «ελεύθερος ανάμεσα στούς νεκρούς» [πρβλ. Ψαλμ. 87, 5: «προσελογίσθην μετὰ τῶν καταβαινόντων εἰς λάκκον, ἐγενήθην ὡσεὶ ἄνθρωπος ἀβοήθητος ἐν νεκροῖς ἐλεύθερος (:Θεωρήθηκα
όμοιος με εκείνους, οι οποίοι κατέρχονται στο βαθύ λάκκο του τάφου.
Έγινα σαν άνθρωπος που στερείται οποιασδήποτε βοήθειας,
εγκαταλελειμμένος ανάμεσα στους νεκρούς, μακριά από κάθε επικοινωνία με
τους ζωντανούς)»] και ελευθερωτής των νεκρών.
Εκείνος που με υπομονή δέχτηκε να φορέσει το ατιμωτικό ακάνθινο
στεφάνι, Αυτός, αφού αναστήθηκε, φόρεσε το διάδημα της νίκης κατά του
θανάτου.
Β´ . Αλλά όπως ακριβώς παραθέσαμε τις μαρτυρίες περί του Σταυρού, έτσι και τώρα, έλα να επιβεβαιώσουμε και να παρουσιάσουμε τις αποδείξεις περί της Αναστάσεως. Διότι ο Απόστολος που διαβάσαμε λέει: «καὶ ὅτι ἐτάφη, καὶ ὅτι ἐγήγερται τῇ τρίτη ἡμέρᾳ κατὰ τὰς γραφάς(:και ότι ενταφιάστηκε και αναστήθηκε την τρίτη ημέρα, σύμφωνα με όσα προφητεύτηκαν στις Γραφές)» [Α´ Κορ. 15, 4]. Και εφόσον ο Απόστολος μάς παραπέμπει στις μαρτυρίες των Γραφών, είναι
καλό για μας να γνωρίσουμε την ελπίδα της σωτηρίας μας και να μάθουμε
πρώτα, αν οι θείες Γραφές μάς λένε ποιος είναι ο καιρός που έγινε η
Ανάστασή Του. Άραγε έγινε το καλοκαίρι ή το φθινόπωρο ή μετά το
χειμώνα και σε ποιο τόπο έγινε η Ανάστασή Του και ποιο είναι το όνομα
του τόπου που διακηρύχτηκε από τους λαμπρούς Προφήτες ως τόπος της
Αναστάσεώς Του; Και αν οι γυναίκες που Τον ζητούσαν και δεν Τον
εύρισκαν, όταν Τον βρήκαν πάλι, χάρηκαν. Ώστε όταν διαβάζεται το άγιο
Ευαγγέλιο, να μη θεωρούνται ότι είναι μύθοι ή επικά πολύλογα και
φανταστικά αφηγήματα αυτά που μας εξιστορεί.
Γ΄ Ότι λοιπόν ενταφιάστηκε ο Σωτήρας το ακούσατε σαφώς στην προηγούμενη διάλεξη που ο προφήτης Ησαΐας έλεγε:«ἔσται ἐν εἰρήνῃ ἡ ταφὴ αὐτοῦ(:θα επικρατήσει ειρήνη στην ταφή Του)» [Ησ. 57, 2]· διότι με την ταφή Του έφερε ειρήνη ανάμεσα στον ουρανό και στη γη, οδηγώντας τους αμαρτωλούς στον Θεό· και ότι «ἀπὸ γὰρ προσώπου ἀδικίας ἦρται ὁ δίκαιος(:ο δίκαιος πάρθηκε από τα χέρια των αδίκων)» [Ησ. 57, 1] και «ἔσται ἐν εἰρήνῃ ἡ ταφὴ αὐτοῦ(:θα επικρατήσει ειρήνη στην ταφή Του)» [Ησ. 57, 2] καὶ «δώσω τοὺς πονηροὺς ἀντὶ τῆς ταφῆς αὐτοῦ(:και θα παραδοθούν οι πονηροί ως αντάλλαγμα για το θάνατό Του)» [Ησ. 53, 9].
Επίσης η προφητεία του Ιακώβ που μας λέει: «ἀναπεσὼν ἐκοιμήθη ὡς λέων καὶ ὡς σκύμνος· τίς ἐγερεῖ αὐτόν;(:Έπεσε και κοιμήθηκε όπως κοιμάται το λιοντάρι και το λιονταρόπουλό του· ποιος θα Τον ξυπνήσει;)» [Γεν. 49,9]. Είναι και το παραπλήσιο χωρίο που υπάρχει στο βιβλίο των «Αριθμών»: «κατακλιθεὶς ἀνεπαύσατο ὡς λέων καὶ ὡς σκύμνος· τίς ἀναστήσει αὐτόν;(:Κατακλίθηκε καί αναπαύθηκε, ὅπως τό λιοντάρι καί τό λιονταρόπουλό του· ποιος θα αναστήσει Αυτόν;)» [Αριθ. 24, 9]. Αλλά και ο Ψαλμός το λέει και το έχετε ακούσει πολλές φορές:«καὶ εἰς χοῦν θανάτου κατήγαγές με(:Και επέτρεψες να καταπέσω στο χώμα του τάφου και του θανάτου)» [Ψαλμ. 21, 16]. Για τον τόπο ήδη το επισημάναμε με αυτό που λέει:«Ἀκούσατέ μου, οἱ διώκοντες τὸ δίκαιον καὶ ζητοῦντες τὸν Κύριον, ἐμβλέψατε εἰς τὴν στερεὰν πέτραν, ἣν ἐλατομήσατε(:Ακούστε με εσείς που επιδιώκετε το δίκαιο και ζητείτε πάντοτε τον Κύριο και την βοήθειά Του. Παρατηρήστε τον στερεό βράχο, τον οποίο λατομήσατε)» [Ησ. 51, 1]. Τώρα στη συνέχεια, ας παρουσιάσουμε τις μαρτυρίες γι᾿ αυτή την Ανάστασή Του.
Δ´ . Λέει λοιπόν πρώτα-πρώτα στον ενδέκατο Ψαλμό:« ἀπὸ τῆς ταλαιπωρίας τῶν πτωχῶν καὶ ἀπὸ τοῦ στεναγμοῦ τῶν πενήτων, νῦν ἀναστήσομαι, λέγει Κύριος(:Εξαιτίας της κακοπάθειας των φτωχών και των στεναγμών των στερημένων και καταπιεζομένων, θα αναστηθώ τώρα, λέει ο Κύριος)» [Ψαλμ. 11,6].
Αλλά αυτό το χωρίο για μερικούς είναι αμφίβολο, επειδή πολλές φορές ο
Κύριος ξεσηκώνεται, για να λάβει εκδίκηση από τους εχθρούς.
Έλα όμως στο δέκατο πέμπτο Ψαλμό που λέει σαφώς: « Φύλαξόν με, Κύριε, ὅτι ἐπὶ σοὶ ἤλπισα(:φύλαξέ με, Κύριε, διότι σε Σένα στήριξα τις ελπίδες μου)» [Ψαλμ. 15, 1]. Και μετά από αυτά: «οὐ μὴ συναγάγω τὰς συναγωγὰς αὐτῶν ἐξ αἱμάτων, οὐδ᾿ οὐ μὴ μνησθῶ τῶν ὀνομάτων αὐτῶν διὰ χειλέων μου(:δεν
θα συναθροίσω ποτέ λατρευτικές συνάξεις από ανθρώπους μολυσμένους με
αίμα αδικοχυμένο, ούτε θα θυμηθώ και ούτε θα αναφέρω με τα χείλη μου τα
ονόματά τους)» [Ψαλμ. 15, 4], διότι Εμένα με αρνήθηκαν και θεώρησαν βασιλιά τους τον Καίσαρα. Και συνεχίζει: « προωρώμην τὸν Κύριον ἐνώπιόν μου διαπαντός, ὅτι ἐκ δεξιῶν μού ἐστιν, ἵνα μὴ σαλευθῶ(:Έβλεπα τον Κύριο πάντοτε μπροστά μου, πραγματικά ήταν στα δεξιά μου, για να με προστατεύει για να μην κλονιστώ)» [Ψαλμ. 15, 8]. Και λίγο παρακάτω: «ἔτι δὲ καὶ ἕως νυκτὸς ἐπαίδευσάν με οἱ νεφροί μου (:Ακόμη και τη νύχτα με παιδαγωγούσαν οι νυγμοί της συνειδήσεώς μου)» [Ψαλμ. 15, 7].
Μετά επίσης από αυτά σαφέστατα λέει: «ὅτι οὐκ ἐγκαταλείψεις τὴν ψυχήν μου εἰς ᾅδην, οὐδὲ δώσεις τὸν ὅσιόν σου ἰδεῖν διαφθοράν (:Δεν θα εγκαταλείψεις την ψυχή μου στον άδη, ούτε θα επιτρέψεις σε αυτόν που σου είναι αφοσιωμένος να δοκιμάσει τη φθορά και την αποσύνθεση)»[Ψαλμ. 15,10]. Δεν είπε: «ούτε θα επιτρέψεις σε Αυτόν που σου είναι αφοσιωμένος να δοκιμάσει θάνατο», γιατί τότε δεν θα πέθαινε, αλλά τι είπε; «Τη φθορά και την αποσύνθεση δεν θα επιτρέψεις να τη γνωρίσω. Όσο για τον θάνατο, δεν θα παραμείνω κάτω από την εξουσία του για πολύ». «ἐγνώρισάς μοι ὁδοὺς ζωῆς(:Με έκανες να γνωρίσω δρόμους ζωής μέσα στον τάφο)» [Ψαλμ. 15, 11]. Και να, που σαφώς κηρύττεται ότι μετά το θάνατο έρχεται η ζωή.
Έλα και στον εικοστό ένατο Ψαλμό:«Ὑψώσω σε, Κύριε, ὅτι ὑπέλαβές με καὶ οὐκ εὔφρανας τοὺς ἐχθρούς μου ἐπ᾿ ἐμέ(:Θα σε δοξάσω, Κύριε, διότι με προστάτευσες και δεν έπεσα, ώστε να ευφρανθούν οι εχθροί μου, βλέποντας την καταστροφή μου)»[ Ψαλμ. 29, 2].
Τι είναι αυτό που σου έκανε ο Κύριος; Από τους εχθρούς γλύτωσες ή
απαλλάχτηκες από τις μέλλουσες τιμωρίες; Αυτός ο ίδιος ο Ψαλμός
σαφέστατα αναφέρει πιο κάτω:«Κύριε, ἀνήγαγες ἐξ ᾅδου τὴν ψυχήν μου(:Κύριε, έβγαλες από τον άδη την ψυχή μου)» [Ψαλμ. 29, 4]. Προηγουμένως είπε «δεν θα εγκαταλείψεις στον άδη την ψυχή μου», με προφητική ενόραση, και εδώ αναφέρει αυτό που πρόκειται να γίνει, σαν να έχει ήδη γίνει: «Κύριε, ἀνήγαγες ἐξ ᾅδου τὴν ψυχήν μου, ἔσωσάς με ἀπὸ τῶν καταβαινόντων εἰς λάκκον(:Κύριε,
έβγαλες την ψυχή μου από τον άδη και με έσωσες, για να μην είμαι
ανάμεσα στους νεκρούς που κατεβαίνουν στο λάκκο του τάφου)» [Ψαλμ. 29,4].
Πότε θα γίνει αυτό το γεγονός; «Τὸ ἑσπέρας αὐλισθήσεται κλαυθμὸς καὶ εἰς τὸ πρωΐ ἀγαλλίασις(:Το εσπέρας θα διανυκτερεύσει μαζί μας ο κλαυθμός και το πρωί η χαρά και η αγαλλίαση)» [Ψαλμ. 29, 6]. Και πραγματικά. Αργά το βράδυ οι μαθητές είχαν θλίψη και πένθος και το πρωί ήρθε η χαρά και η ευφροσύνη της Αναστάσεως.
Ε´ . Θέλεις να μάθεις και τον τόπο; Λέει λοιπόν στο Άσμα Ασμάτων: « Εἰς κῆπον καρύας κατέβην ἰδεῖν (:κατέβηκα στον κήπο που είναι οι καρυδιές)»[ Άσμα 6, 11]. Ήταν κήπος και εκεί όπου σταυρώθηκε.
Τώρα βέβαια μπορεί να καλλωπίστηκε πάρα πολύ με τις βασιλικές
επιχορηγήσεις και δωρεές, αλλά ήταν κήπος πριν και ακόμη και τώρα
παραμένουν τόσα στοιχεία χαρακτηριστικά που το φανερώνουν. «Κῆπος κεκλεισμένος, πηγὴ ἐσφραγισμένη(:Κήπος περιφραγμένος, πηγή σφραγισμένη)» [ Άσμα 4, 12] από τους Ιουδαίους, οι οποίοι έλεγαν «ἐμνήσθημεν ὅτι ἐκεῖνος ὁ πλάνος εἶπεν ἔτι ζῶν, μετὰ τρεῖς ἡμέρας ἐγείρομαι. κέλευσον οὖν ἀσφαλισθῆναι τὸν τάφον ἕως τῆς τρίτης ἡμέρας, μήποτε ἐλθόντες οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ νυκτὸς κλέψωσιν αὐτὸν καὶ εἴπωσι τῷ λαῷ, ἠγέρθη ἀπὸ τῶν νεκρῶν· καὶ ἔσται ἡ ἐσχάτη πλάνη χείρων τῆς πρώτης(:Θυμηθήκαμε ότι ᾿Εκείνος ο πλάνος είπε, ενώ ζούσε ακόμη, ότι μετά από τρεις ημέρες θα αναστηθώ, δώσε λοιπόν διαταγή να ασφαλίσουν τον τάφο
μέχρι την τρίτη ημέρα, μήπως έλθουν οι μαθητές του μέσα στη νύχτα και
τον κλέψουν, και πουν στο λαό ότι αναστήθηκε από τους νεκρούς. Και θα
είναι η τελευταία αυτή πλάνη του λαού χειρότερη από την πρώτη, που τον
πίστεψαν ως Μεσσία)» [Ματθ. 27, 63-64] και τα περαιτέρω· «οἱ δὲ πορευθέντες ἠσφαλίσαντο τὸν τάφον σφραγίσαντες τὸν λίθον μετὰ τῆς κουστωδίας(:Και οι Ιουδαίοι πήγαν και ασφάλισαν τον τάφο. Έβαλαν δηλαδή σφραγίδες στον λίθο που σκέπαζε το μνημείο. Και τοποθέτησαν εκεί τη φρουρά)» [Ματθ. 27, 66].
Καλά είπε γι᾿ αυτούς κάποιος, απευθυνόμενος προς τον Ιησού: «εἰς ἀνάπαυσιν αὐτὸν κρινεῖς; (:κι Εσύ Κύριε, θα τους αφήσεις να αναπαύονται στη σιγουριά τους;)» [Ιώβ 7, 18]. Ποια είναι τώρα η πηγή η σφραγισμένη; Ή ποιος είναι εκείνος που ερμηνεύεται ως «πηγή φρέατος με ζωντανό νερό;» [πρβλ. Άσμα 4, 15: «πηγὴ κήπου καὶ φρέαρ ὕδατος ζῶντος καὶ ῥοιζοῦντος ἀπὸ τοῦ Λιβάνου]. Αυτός είναι ο Σωτήρας, για τον Οποίο έχει γραφεί:«ὅτι παρὰ σοὶ πηγὴ ζωῆς, ἐν τῷ φωτί σου ὀψόμεθα φῶς(:διότι σε Σένα υπάρχει ανεξάντλητη πηγή ζωής, στο δικό σου το φως θα δούμε το αληθινό φως)» [Ψαλμ. 35, 10].
Αλλά τι λέει ο προφήτης Σοφονίας, σαν να μιλάει ο Ίδιος ο Κύριος σε καθέναν από τους Μαθητές Του; « ἑτοιμάζου, ὄρθρισον, ἔφθαρται πᾶσα ἡ ἐπιφυλλὶς αὐτῶν(:Ετοιμάσου,
λοιπόν, ξύπνα πρωί-πρωί, διότι έχουν πλέον καταστραφεί οι πονηροί
άρχοντες και όλες οι παραφυάδες τους, ακόμα και τα τελευταία υπολείμματά
τους)»[Σοφ.3,7]. Και είναι φανερό ότι εννοεί τους Ιουδαίους, οι οποίοι δεν έχουν να επιδείξουν κανένα καρπό —κανένα έργο— που να φανερώνει ότι επιθυμούν τη σωτηρία τους.
Δεν έχουν να επιδείξουν ούτε καν κάποιους μικρούς και ασήμαντους
καρπούς που θα μπορούσαν να θεωρηθούν απομεινάρια —καμπανάρια— από τον
τρύγο του αμπελιού, εφόσον ξεριζώνεται ολοκληρωτικά το αμπέλι τους (η φυλή τους βγαίνει οριστικά έξω από το χώρο της σωτηρίας).
Και συνεχίζει στο ίδιο κείμενο του Προφήτη και λέει:« Διὰ τοῦτο ὑπόμεινόν με, λέγει Κύριος, εἰς ἡμέραν ἀναστάσεώς μου εἰς μαρτύριον(:Γι᾿ αυτό υπόμεινέ με, λέει ο Κύριος, μέχρι την ημέρα που θα αναστηθώ στο Μαρτύριο)» [Σοφον. 3, 8]. Βλέπεις ότι ο Προφήτης προγνώριζε ότι και ο τόπος της Αναστάσεως θα επονομαστεί Μαρτύριο;
Για ποιο λόγο λοιπόν, κατά τις υπόλοιπες Εκκλησίες, να μην καλείται
και ο τόπος αυτός του Γολγοθά και της Αναστάσεως «Εκκλησία», αλλά
Μαρτύριο; Ίσως όμως να ονομάζεται έτσι γιατί και ο Προφήτης έτσι το ονόμασε όταν είπε:«εἰς ἡμέραν ἀναστάσεώς μου εἰς μαρτύριον· (:Μέχρι την ημέρα που θα αναστηθώ στο Μαρτύριο)» [Σοφον. 3, 8].
[Συνεχίζεται]
ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,
ΠΗΓΕΣ:
- «Κατηχήσεις Αγίου Κυρίλλου Ιεροσολύμων», εκδ. ‘’Ετοιμασία’’, Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Καρέα 1999, κατήχηση φωτιζομένων ΙΔ΄,σελίδες 400-407.
- http://www.imaik.gr/?p=221
- Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.
- Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.
- Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.
- Π.Τρεμπέλα, Το Ψαλτήριον με σύντομη ερμηνεία(απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τρίτη, Αθήνα 2016
- http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html
- http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm
- http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm