Ο ακάνθινος στέφανος του Χριστού που αποθησαυρίζεται στην Παναγία των Παρισίων.
Η ''λειψανοθήκη'' έχει συγκεντρώσει πολλές πληροφορίες για τον Ακάνθινο Στέφανο του Χριστού και θα προσπαθήσει να διεξέλθει όλο αυτό το υλικό και να το παρουσιάσει σε μερικές αναρτήσεις.
Σύμφωνα με τις διαθέσιμες ιστορικές πηγές, ο Ακάνθινος Στέφανος αγοράστηκε το 1238 από τον Λουδοβίκο Θ΄ ή Άγιο Λουδοβίκο (25 Απριλίου 1214 - 25 Αυγούστου 1270) που ήταν βασιλιάς της Γαλλίας (1226-1270) και σήμερα βρίσκεται στον Θησαυρό της Παναγίας των Παρισίων.
Ο ακάνθινος στέφανος του Χριστού που αποθησαυρίζεται στην Παναγία των Παρισίων. Η γυάλινη λειψανοθήκη επιτρέπει τη θέα προς τον ίδιο τον ακάνθινο στέφανο.
Σύμφωνα λοιπόν με το υλικό που έχει συγκεντρώσει η ''λειψανοθήκη'', ο Ακάνθινος Στέφανος του Χριστού αποτελούνταν από τα εξής:
- από βούρλα του γένους Juncus (το βούρλο είναι ποώδες αειθαλές υδρόφιλο φυτό με κυλινδρικό βλαστό και φύλλα μακρόστενα και συνήθως κυλινδρικά επίσης· τα άνθη του είναι μικρά, και από τα φύλλα του φτιάχνονται καλάθια),
Βούρλα στη Θάλασσα της Γαλιλαίας (Ισραήλ).
Η Θάλασσα της Γαλιλαίας είναι η χαμηλότερη λίμνη γλυκέων υδάτων στον κόσμο. Τροφοδοτείται με νερό στο βόρειο τμήμα της κυρίως από τον Ιορδάνη ποταμό, ο οποίος υπερχειλίζοντάς την στο νότιο μέρος συνεχίζει στη Νεκρά Θάλασσα όπου και εκβάλει.
Πρόκειται για την βιβλική λίμνη της Γεννησαρέτ, ή λίμνη της Τιβεριάδας.
και από το αγκαθωτό θαμνόδεντρο Ziziphus spina-christi (είδος τζιτζιφιάς) της οικογένειας των ραμνιδών.
Το θαμνόδεντρο Ziziphus spina-christi (η φωτογραφία από το Ισραήλ),
από το οποίο φτιάχτηκε κυρίως ο Ακάνθινος Στέφανος του Χριστού.
Τα αγκάθια του θαμνόδεντρου Ziziphus spina-christi.
Προσέξτε ότι βγάζει διπλά αντίθετα αγκάθια, το ένα μεγαλύτερο και ευθύ, ενώ το άλλο μικρό και καμπύλο. Το χαρακτηριστικό αυτό συναντάται και στα κλαδιά με ιερές άκανθες που σώζονται στην Ευρώπη.
Έχουν βεβαίως προταθεί και άλλα φυτά, αλλά η βοτανολογική εξέταση του ακάνθινου στέφανου της Παναγίας των Παρισίων, καθώς και των ακανθών που βρίσκονται σε διάφορα μέρη επιβεβαίωσε αυτά τα φυτά.
Ο ακάνθινος στέφανος του Χριστού που αποθησαυρίζεται στην Παναγία των Παρισίων είναι ένα κυκλοτερές στεφάνι από πλεγμένα, συνεστραμμένα στελέχη βούρλων, και δεν υπάρχουν καθόλου κλαδιά Ziziphus spina-christi ή αγκάθια από αυτό το θαμνόδεντρο.
Ο ακάνθινος στέφανος της Παναγίας των Παρισίων έξω από τη γυάλινη λειψανοθήκη του.
Η εσωτερική διάμετρος του στέφανου είναι 21 εκ, ενώ το πάχος του είναι 1,5 εκ. Τα στελέχη των βούρλων συσσωματώνονται σε δέσμες των 14 ή 16 στελεχών που έχουν πάχος από 1 ως 1,5 χιλ.
Υποστηρίζεται ότι οι ρωμαίοι στρατιώτες τοποθέτησαν ή περιέπλεξαν τα κλαδιά με τα αγκάθια πάνω σε αυτό το στέφανι από βούρλα, ώστε να σχηματιστεί μία παρωδία στέμματος. Ως εκ τούτου, το στεφάνι από τα πλεγμένα στελέχη βούρλων χρησιμοποιήθηκε ως βάση για την υποστήριξη των κλαδιών με τα αγκάθια.
Ομοίωμα του Ακάνθινου Στέφανου του Χριστού.
Η βάση είναι από άχυρο, ενώ τα κλαδιά με τα αγκάθια είναι από τα είδη:
Ziziphus spina-christi και Rhamnus lycioides.
Θεωρείται σήμερα βέβαιο ότι ο Ακάνθινος Στέφανος είχε αυτή τη μορφή
και όχι τη γνωστή μορφή της Δυτικής εικονογραφίας ή των κινηματογραφικών έργων.Αυτό το στεφάνι φυλάσσεται σε μία γυάλινη λειψανοθήκη από κρύσταλλο που έχει τη μορφή κυκλικού στεφανιού.
Ο ακάνθινος στέφανος της Παναγίας των Παρισίων.
Από τον Ακάνθινο Στέφανο του Χριστού υπάρχουν διασκορπισμένα σε όλο τον κόσμο (κυρίως όμως στην Ευρώπη):
- ''λείψανα'' από στελέχη βούρλων (ελαχιστότατα· τα περισσότερα βρίσκονται στην Παναγία των Παρισίων)
- ''λείψανα'' από κλαδιά με αγκάθια
- ''λείψανα'' από αγκάθια μόνα τους.
Δύο παρατηρήσεις για τα αγκάθια του Ακάνθινου Στέφανου:
Ο Ferdinand de Mély στο έργο του Exuviae sacrae Constantinopolitanae, Paris, 1904, παραπέμπει σε μία μαρτυρία του Pierre d’Avoir (14ος αιώνας) που λέει ότι ένα αγκάθι που άγγιξε ένα αυθεντικό αγκάθι από τον Ακάνθινο Στέφανο θεωρούνταν και αυτό με τη σειρά του αυθεντικό "Unam de spinis quae fuit apposita coronae spinae nostri Redemptoris".
Σύμφωνα επίσης με τον ίδιο συγγραφέα (Ferdinand de Mély), οι χριστιανοί προσκυνητές των Αγίων Τόπων μαδούσαν τους θάμνους Ziziphus spina-christi από τα αγκάθια τους που βρίσκονταν κοντά στον Γολγοθά και τα έπαιρναν ως αναμνηστικά. Αυτό προκαλούσε κάποια εκούσια ή ακούσια σύγχυση, αφού μετά από κάποιο χρονικό διάστημα θεωρούνταν και αυτά αυθεντικά. Ίσως και κάποιοι ηθελημένα εξαπάτησαν μερικούς παρουσιάζοντάς τους τέτοιου είδους αγκάθια ως αυθεντικά.
Χαρακτικό του 1482 που παρουσιάζει τον βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκο Θ΄ να κόβει και να προσφέρει στον Bartolomeo da
Vicenza ένα αγκάθι από τον ακάνθινο στέφανο του Χριστού. Στο βάθος ο Χριστός την ώρα που επιθέτουν τον ακάνθινο στέφανο
στην κεφαλή Του.
Θα είχε οπωσδήποτε εξαιρετικό ενδιαφέρον να καταλογογραφήσει κάποιος όλες τις Ιερές Άκανθες του κόσμου ανατρέχοντας στα αρχεία και σε ιστορικά έγγραφα, έτσι ώστε να έχουμε μία συνολική εικόνα του αριθμού τους, των τόπων όπου πιθανόν αυτές βρίσκονται και άλλες σχετικές λεπτομέρειες που θα επιτρέψουν περαιτέρω αναλύσεις και άλλου είδους έρευνες και μελέτες.
Το φαινομενικά τεράστιο αυτό έργο έρχονται να καλύψουν μερικές σύγχρονες έρευνες που εκδόθηκαν πρόσφατα σε βιβλίο.
Να υπενθυμίσουμε εδώ ότι ο Ferdinand de Mély στο έργο του Exuviae sacrae Constantinopolitanae, Paris, 1904, παραπέμπει σε μία μαρτυρία του Pierre d’Avoir (14ος αιώνας) που λέει ότι ένα αγκάθι που άγγιξε ένα αυθεντικό αγκάθι από τον Ακάνθινο Στέφανο θεωρούνταν και αυτό με τη σειρά του αυθεντικό "Unam de spinis quae fuit apposita coronae spinae nostri Redemptoris".
Σύμφωνα επίσης με τον ίδιο συγγραφέα (Ferdinand de Mély), οι χριστιανοί προσκυνητές των Αγίων Τόπων μαδούσαν τους θάμνους Ziziphus spina-christi από τα αγκάθια τους που βρίσκονταν κοντά στον Γολγοθά και τα έπαιρναν ως αναμνηστικά. Αυτό προκαλούσε κάποια εκούσια ή ακούσια σύγχυση, αφού μετά από κάποιο χρονικό διάστημα θεωρούνταν και αυτά αυθεντικά. Ίσως και κάποιοι ηθελημένα εξαπάτησαν μερικούς παρουσιάζοντάς τους τέτοιου είδους αγκάθια ως αυθεντικές Ιερές Άκανθες από τον Ακάνθινο Στέφανο του Χριστού.
Ο ερευνητής Antonio Menna καταπιάστηκε με το έργο της καταλογογράφησης των Ιερών Ακανθών του Ακάνθινου Στέφανου του Χριστού και εξέδωσε πρόσφατα (2014) την έρευνά του με τίτλο La corona di spine e censimento delle sue reliquie (= Ο Ακάνθινος Στέφανος και η απογραφή των λειψάνων του) σε δύο τόμους. Ο πρώτος τόμος (524 σελίδες) αφορά τις Ιερές Άκανθες στην Ιταλία και ο δεύτερος (500 σελίδες) τις Ιερές Άκανθες εκτός Ιταλίας.
Antonio Menna, Ο Ακάνθινος Στέφανος και η απογραφή των λειψάνων του.