Μητροπολίτου Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμία
1. Βασικό δόγμα στήν ὀρθόδοξη πίστη μας, ἀδελφοί χριστιανοί, εἶναι ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος. Ὅποιος γνωρίζει καλά τήν θεοτοκολογία, εἶναι ἄριστος θεολόγος. Καί ὅποιος ἔχει στήν καρδιά του θερμή ἀγάπη στήν Παναγία καί ἐκφράζει αὐτή τήν ἀγάπη του μέ θερμή προσευχή σ᾽ Αὐτήν, αὐτός εἶναι πραγματικά προοδευμένος χριστιανός. Τό σχέδιο τοῦ Θεοῦ γιά τήν σωτηρία μας ἦταν, ἀγαπητοί μου, νά σαρκωθεῖ ὁ Υἱός Του, νά γίνει ἄνθρωπος καί νά κηρύξει στούς ἀνθρώπους τήν τέλεια ἀλήθειά Του καί νά προσφέρει ἔπειτα τόν ἑαυτό Του θυσία γιά τήν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν μας. Ἀλλά γιά νά γίνουν αὐτά ἔπρεπε νά εὑρεθεῖ πρῶτον ἡ κατάλληλη ἐκείνη γυναίκα, ἡ Ὁποία θά γινόταν ἡ Μητέρα τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, πού ἐπρόκειτο νά ἐνανθρωπήσει.
Καί ἐργάζεται ὅλη ἡ Παλαιά ἐποχή, ὅλη ἡ Παλαιά Διαθήκη, γιά νά ἀναδείξει Αὐτήν τήν Γυναίκα. Καί ὅταν, μετά ἀπό μακρό ζύμωμα ἐτῶν, ὅταν γεννᾶται Αὐτή ἡ γυναίκα, σταματᾶ ἡ Παλαιά Διαθήκη τό ἔργο της. Τά τελευταῖα χρόνια τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης εἶναι τότε πού γεννήθηκε ἡ Παναγία καί Αὐτή γέννησε τόν Χριστό. Γι᾽ αὐτό καί λέμε στό τροπάριο τοῦ Παρακλητικοῦ Κανόνα: «Ἄχραντε, ἡ διά λόγου τόν λόγον ἀνερμηνεύτως, ἐπ᾽ ἐσχάτων τῶν ἡμερῶν τεκοῦσα». «Ἔσχατες ἡμέρες» ἐδῶ δέν εἶναι τά τελευταῖα χρόνια τοῦ κόσμου, ἀλλά τά τελευταῖα χρόνια τοῦ οἰκονομικοῦ σχεδίου τοῦ Θεοῦ γιά τήν προετοιμασία τῆς ἀνθρωπότητας πρός ὑποδοχήν τοῦ Μεσσία, τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.
2. Ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ, ἀδελφοί μου, σαρκώθηκε στήν Παναγία καί ἦλθε ἀνάμεσά μας, ἐδῶ κάτω στήν γῆ, χωρίς νά παύσει νά εἶναι Θεός. Μποροῦσε ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ὡς Θεός πού ἦταν, να κατέβει αὐτομάτως κάτω στήν γῆ, ἀλλά δέν τό ἔκανε ἔτσι. Πέρασε ἀπό τήν Παναγία πρῶτα. Αὐτό σημαίνει ὅτι καί ᾽μεῖς, γιά νά πᾶμε πρός τόν Θεό, θά τό πετύχουμε αὐτό περνώντας ἀπό τήν Παναγία. Τόν Χριστό, που ἐπιθυμεῖ ἡ ψυχή μας, τόν κρατάει ἡ Παναγία. Καί βλέποντας λοιπόν τήν Εἰκόνα τῆς Παναγίας μέ τόν Χριστό στήν ἀγκαλιά, ἄς ἀναπηδάει θερμή ἡ προσευχή μας πρός Αὐτήν: Παναγία μου, τόν Χριστό πού ἔχεις στήν ἀγκαλιά, βάλε μού Τον στήν καρδιά!
3. Ἀλλά ἐμεῖς ξέρουμε ὅτι ὁ Χριστός εἶναι στήν ἁγία Του Ἐκκλησία καί πῶς, λοιπόν, τόν παρουσιάζουμε ὅτι εἶναι ἀποκλειστικά στήν Παναγία; Ἐδῶ πού ἔφτασα, ἀγαπητοί μου, τόν ταπεινό μου λόγο, θά σᾶς πῶ μιά σπουδαία ἀλήθεια, πού ἐπιθυμῶ νά τήν γνωρίζετε: Ἐκκλησία καί Παναγία, αὐτά τά δύο παραλληλίζονται καί ταυτίζονται. Ὅ,τι λέγεται γιά τήν Παναγία λέγεται καί γιά τήν Ἐκκλησία καί ὅ,τι λέγεται γιά τήν Ἐκκλησία λέγεται καί γιά τήν Παναγία. Αὐτό φαίνεται καθαρά στό 12ο κεφ. τοῦ βιβλίου τῆς Ἀποκάλυψης, τό ὁποῖο μιλάει γιά μιά ἔκπαγλο Γυναίκα, ἡ Ὁποία ἀπό τά χαρακτηριστικά της φαίνεται καθαρά ὅτι εἶναι ἡ Ἐκκλησία (στίχ. 1). Στήν συνέχεια ὅμως λέγεται ὅτι αὐτή ἡ Γυναίκα γέννησε τόν Μεσσία (στίχ. 5). Ἄρα εἶναι ἡ Παναγία. Ταυτίζεται λοιπόν στά ἱερά μας κείμενα ἡ Ἐκκλησία μέ τήν Παναγία. Γι᾽ αὐτό καί εἶπα ὅτι ἡ Παναγία ἔχει τόν Ἰησοῦ Χριστό καί σ᾽ Αὐτήν νά καταφεύγουμε γιά νά Τόν βροῦμε, ὅπως τό ἴδιο βέβαια μποροῦμε νά ποῦμε καί γιά τήν Ἐκκλησία.
4. Τέλος, θέλω νά σᾶς πῶ, χριστιανοί μου, νά ἀγαπᾶμε, πολύ νά ἀγαπᾶμε καί νά τιμᾶμε τήν Παναγία μας. Καί συγκεκριμένα σᾶς λέγω τά ἑξῆς:
(α) Σέ ὅλα τά σπίτια νά ὑπάρχει εἰκόνα τῆς Παναγίας. Δέν νοεῖται σπίτι ὀρθοδόξου χριστιανοῦ πού νά μήν ἔχει εἰκόνα τῆς Παναγίας. Καί τήν εἰκόνα αὐτή νά τήν δεικνύετε ἰδιαίτερα στά νέα σας παιδιά καί τά ἐγγόνια σας.
(β) Νά λέτε προσευχές στήν Παναγία. Οἱ καλύτεροι ὕμνοι στήν Παναγία εἶναι ὁ Ἀκάθιστος Ὕμνος καί ἡ Παράκληση. Εἶναι πολύ ὡραῖο καί ὠφέλιμο, χριστιανοί μου, νά διαβάζετε κάθε ἡμέρα λίγο ἀπό τούς Χαιρετισμούς στήν Παναγία καί λίγο ἀπό τήν Παράκληση, λίγο, ὅσο μπορεῖτε. Καί τήν ἄλλη μέρα διαβάστε συνέχεια ἀπό ἐκεῖ πού σταματήσατε, λίγο πάλι, ὅσο μπορεῖτε, ἐπειδή δέν ἔχετε χρόνο ἤ καί διάθεση, τέλος πάντων, γιά νά τελειώσετε τήν ἴδια μέρα ὅλους τούς Χαιρετισμούς ἤ ὅλη τήν Παράκληση. Στήν προσευχή δέν πρέπει νά πιέζεστε. Ἀλλά ἡ καλύτερη καί ἡ πιό σύντομη προσευχή στήν Παναγία μας, εἶναι αὐτή: «Θεοτόκε Παρθένε, χαῖρε Κεχαριτωμένη Μαρία, ὁ Κύριος μετά Σοῦ. Εὐλογημένη Σύ ἐν γυναιξί καί εὐλογημένος ὁ καρπός τῆς Κοιλίας Σου, ὅτι Σωτῆρα ἔτεκες τῶν ψυχῶν ἡμῶν». Νά τήν λέτε τήν προσευχή αὐτή στήν Παναγία μας, καλοί μου χριστιανοί, καί ὅταν ξυπνᾶτε τήν αὐγή καί ὅταν πλαγιάζετε τό βράδυ, ἀλλά καί ἄλλες φορές τήν ἡμέρα.
(γ) Ἡ μεγαλύτερη ὅμως τιμή καί προσφορά πρός τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο, ἀδελφοί, γίνεται μέ τήν θεία Λειτουργία. Τό εἴπαμε καί ἄλλοτε ὅτι ἡ θεία Λειτουργία εἶναι τό πᾶν, εἶναι τό ἀνώτερο πού γίνεται, ὄχι μόνο κάτω στήν γῆ, ἀλλά καί πάνω στόν οὐρανό. Ἡ θεία Λειτουργία ἐκφράζει ὅλη τήν πίστη μας, σ᾽ αὐτήν γευόμαστε τό μυστήριο τῆς ᾽Εκκλησίας καί τῆς Θεοτόκου Παναγίας. Στήν θεία Λειτουργία, λοιπόν, χριστιανοί μου, ἀκοῦμε τόν ἱερέα νά λέγει: «Ἐξαιρέτως τῆς Παναγίας ἀχράντου ὑπερευλογημένης ἐνδόξου, δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καί ἀειπαρθένου Μαρίας». Τί σημαίνει αὐτό; Γιά νά νοήσετε τήν σημασία τῶν λόγων αὐτῶν πρέπει νά γνωρίζετε ὅτι προηγουμένως ὁ ἱερέας ἔλεγε μυστικά ὅτι τήν θεία Λειτουργία τήν προσφέρουμε ὑπέρ ὅλων ὅσων εὐαρέστησαν τόν Κύριο: Ὑπέρ τῶν Πατριαρχῶν, Προφητῶν, τῶν Ἀποστόλων, τῶν Μαρτύρων, τῶν Ὁσίων καί ἔπειτα λέει δυνατά: «Ἐξαιρέτως τῆς Παναγίας, ἀχράντου, ὑπερευλογημένης, ἐνδόξου...». Ὁ λόγος, λοιπόν, αὐτός σημαίνει ὅτι τό ἀνώτερο ἀπό ὅλα τά Μυστήρια, τό κατ᾽ ἐξοχήν Μυστήριο, τήν θεία Εὐχαριστία, τήν τελεῖ καί τήν προσφέρει ἡ Ἐκκλησία μας γιά τήν Παναγία! Ἔτσι τήν Παναγία μας τήν τιμᾶμε ἰδιαίτερα μέ τήν θεία Λειτουργία καί Αὐτή χαίρεται νά βλέπει στήν Θεία Λειτουργία συγκεντρωμένα ὅλα Της τά παιδιά. Καί ἐκεῖ χαρίζει σ᾽ αὐτά τήν Χάρη Της καί τήν εὐλογία Της, γιά νά ἔχουν αὐτά μιά ὄμορφη καί χαριτωμένη ζωή καί γιά τόν παρόντα καί γιά τόν μέλλοντα αἰῶνα. Εὔχομαι, ἀδελφοί χριστιανοί, ἡ Παναγία Δέσποινά μας νά εὐλογεῖ καί νά φυλάγει κάτω ἀπό τήν θεία Της Σκέπη τίς οἰκογένειές σας, τήν ἐπαρχία μας καί ὅλο τόν κόσμο, ΑΜΗΝ.
1. Βασικό δόγμα στήν ὀρθόδοξη πίστη μας, ἀδελφοί χριστιανοί, εἶναι ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος. Ὅποιος γνωρίζει καλά τήν θεοτοκολογία, εἶναι ἄριστος θεολόγος. Καί ὅποιος ἔχει στήν καρδιά του θερμή ἀγάπη στήν Παναγία καί ἐκφράζει αὐτή τήν ἀγάπη του μέ θερμή προσευχή σ᾽ Αὐτήν, αὐτός εἶναι πραγματικά προοδευμένος χριστιανός. Τό σχέδιο τοῦ Θεοῦ γιά τήν σωτηρία μας ἦταν, ἀγαπητοί μου, νά σαρκωθεῖ ὁ Υἱός Του, νά γίνει ἄνθρωπος καί νά κηρύξει στούς ἀνθρώπους τήν τέλεια ἀλήθειά Του καί νά προσφέρει ἔπειτα τόν ἑαυτό Του θυσία γιά τήν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν μας. Ἀλλά γιά νά γίνουν αὐτά ἔπρεπε νά εὑρεθεῖ πρῶτον ἡ κατάλληλη ἐκείνη γυναίκα, ἡ Ὁποία θά γινόταν ἡ Μητέρα τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, πού ἐπρόκειτο νά ἐνανθρωπήσει.
Καί ἐργάζεται ὅλη ἡ Παλαιά ἐποχή, ὅλη ἡ Παλαιά Διαθήκη, γιά νά ἀναδείξει Αὐτήν τήν Γυναίκα. Καί ὅταν, μετά ἀπό μακρό ζύμωμα ἐτῶν, ὅταν γεννᾶται Αὐτή ἡ γυναίκα, σταματᾶ ἡ Παλαιά Διαθήκη τό ἔργο της. Τά τελευταῖα χρόνια τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης εἶναι τότε πού γεννήθηκε ἡ Παναγία καί Αὐτή γέννησε τόν Χριστό. Γι᾽ αὐτό καί λέμε στό τροπάριο τοῦ Παρακλητικοῦ Κανόνα: «Ἄχραντε, ἡ διά λόγου τόν λόγον ἀνερμηνεύτως, ἐπ᾽ ἐσχάτων τῶν ἡμερῶν τεκοῦσα». «Ἔσχατες ἡμέρες» ἐδῶ δέν εἶναι τά τελευταῖα χρόνια τοῦ κόσμου, ἀλλά τά τελευταῖα χρόνια τοῦ οἰκονομικοῦ σχεδίου τοῦ Θεοῦ γιά τήν προετοιμασία τῆς ἀνθρωπότητας πρός ὑποδοχήν τοῦ Μεσσία, τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.
2. Ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ, ἀδελφοί μου, σαρκώθηκε στήν Παναγία καί ἦλθε ἀνάμεσά μας, ἐδῶ κάτω στήν γῆ, χωρίς νά παύσει νά εἶναι Θεός. Μποροῦσε ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ὡς Θεός πού ἦταν, να κατέβει αὐτομάτως κάτω στήν γῆ, ἀλλά δέν τό ἔκανε ἔτσι. Πέρασε ἀπό τήν Παναγία πρῶτα. Αὐτό σημαίνει ὅτι καί ᾽μεῖς, γιά νά πᾶμε πρός τόν Θεό, θά τό πετύχουμε αὐτό περνώντας ἀπό τήν Παναγία. Τόν Χριστό, που ἐπιθυμεῖ ἡ ψυχή μας, τόν κρατάει ἡ Παναγία. Καί βλέποντας λοιπόν τήν Εἰκόνα τῆς Παναγίας μέ τόν Χριστό στήν ἀγκαλιά, ἄς ἀναπηδάει θερμή ἡ προσευχή μας πρός Αὐτήν: Παναγία μου, τόν Χριστό πού ἔχεις στήν ἀγκαλιά, βάλε μού Τον στήν καρδιά!
3. Ἀλλά ἐμεῖς ξέρουμε ὅτι ὁ Χριστός εἶναι στήν ἁγία Του Ἐκκλησία καί πῶς, λοιπόν, τόν παρουσιάζουμε ὅτι εἶναι ἀποκλειστικά στήν Παναγία; Ἐδῶ πού ἔφτασα, ἀγαπητοί μου, τόν ταπεινό μου λόγο, θά σᾶς πῶ μιά σπουδαία ἀλήθεια, πού ἐπιθυμῶ νά τήν γνωρίζετε: Ἐκκλησία καί Παναγία, αὐτά τά δύο παραλληλίζονται καί ταυτίζονται. Ὅ,τι λέγεται γιά τήν Παναγία λέγεται καί γιά τήν Ἐκκλησία καί ὅ,τι λέγεται γιά τήν Ἐκκλησία λέγεται καί γιά τήν Παναγία. Αὐτό φαίνεται καθαρά στό 12ο κεφ. τοῦ βιβλίου τῆς Ἀποκάλυψης, τό ὁποῖο μιλάει γιά μιά ἔκπαγλο Γυναίκα, ἡ Ὁποία ἀπό τά χαρακτηριστικά της φαίνεται καθαρά ὅτι εἶναι ἡ Ἐκκλησία (στίχ. 1). Στήν συνέχεια ὅμως λέγεται ὅτι αὐτή ἡ Γυναίκα γέννησε τόν Μεσσία (στίχ. 5). Ἄρα εἶναι ἡ Παναγία. Ταυτίζεται λοιπόν στά ἱερά μας κείμενα ἡ Ἐκκλησία μέ τήν Παναγία. Γι᾽ αὐτό καί εἶπα ὅτι ἡ Παναγία ἔχει τόν Ἰησοῦ Χριστό καί σ᾽ Αὐτήν νά καταφεύγουμε γιά νά Τόν βροῦμε, ὅπως τό ἴδιο βέβαια μποροῦμε νά ποῦμε καί γιά τήν Ἐκκλησία.
4. Τέλος, θέλω νά σᾶς πῶ, χριστιανοί μου, νά ἀγαπᾶμε, πολύ νά ἀγαπᾶμε καί νά τιμᾶμε τήν Παναγία μας. Καί συγκεκριμένα σᾶς λέγω τά ἑξῆς:
(α) Σέ ὅλα τά σπίτια νά ὑπάρχει εἰκόνα τῆς Παναγίας. Δέν νοεῖται σπίτι ὀρθοδόξου χριστιανοῦ πού νά μήν ἔχει εἰκόνα τῆς Παναγίας. Καί τήν εἰκόνα αὐτή νά τήν δεικνύετε ἰδιαίτερα στά νέα σας παιδιά καί τά ἐγγόνια σας.
(β) Νά λέτε προσευχές στήν Παναγία. Οἱ καλύτεροι ὕμνοι στήν Παναγία εἶναι ὁ Ἀκάθιστος Ὕμνος καί ἡ Παράκληση. Εἶναι πολύ ὡραῖο καί ὠφέλιμο, χριστιανοί μου, νά διαβάζετε κάθε ἡμέρα λίγο ἀπό τούς Χαιρετισμούς στήν Παναγία καί λίγο ἀπό τήν Παράκληση, λίγο, ὅσο μπορεῖτε. Καί τήν ἄλλη μέρα διαβάστε συνέχεια ἀπό ἐκεῖ πού σταματήσατε, λίγο πάλι, ὅσο μπορεῖτε, ἐπειδή δέν ἔχετε χρόνο ἤ καί διάθεση, τέλος πάντων, γιά νά τελειώσετε τήν ἴδια μέρα ὅλους τούς Χαιρετισμούς ἤ ὅλη τήν Παράκληση. Στήν προσευχή δέν πρέπει νά πιέζεστε. Ἀλλά ἡ καλύτερη καί ἡ πιό σύντομη προσευχή στήν Παναγία μας, εἶναι αὐτή: «Θεοτόκε Παρθένε, χαῖρε Κεχαριτωμένη Μαρία, ὁ Κύριος μετά Σοῦ. Εὐλογημένη Σύ ἐν γυναιξί καί εὐλογημένος ὁ καρπός τῆς Κοιλίας Σου, ὅτι Σωτῆρα ἔτεκες τῶν ψυχῶν ἡμῶν». Νά τήν λέτε τήν προσευχή αὐτή στήν Παναγία μας, καλοί μου χριστιανοί, καί ὅταν ξυπνᾶτε τήν αὐγή καί ὅταν πλαγιάζετε τό βράδυ, ἀλλά καί ἄλλες φορές τήν ἡμέρα.
(γ) Ἡ μεγαλύτερη ὅμως τιμή καί προσφορά πρός τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο, ἀδελφοί, γίνεται μέ τήν θεία Λειτουργία. Τό εἴπαμε καί ἄλλοτε ὅτι ἡ θεία Λειτουργία εἶναι τό πᾶν, εἶναι τό ἀνώτερο πού γίνεται, ὄχι μόνο κάτω στήν γῆ, ἀλλά καί πάνω στόν οὐρανό. Ἡ θεία Λειτουργία ἐκφράζει ὅλη τήν πίστη μας, σ᾽ αὐτήν γευόμαστε τό μυστήριο τῆς ᾽Εκκλησίας καί τῆς Θεοτόκου Παναγίας. Στήν θεία Λειτουργία, λοιπόν, χριστιανοί μου, ἀκοῦμε τόν ἱερέα νά λέγει: «Ἐξαιρέτως τῆς Παναγίας ἀχράντου ὑπερευλογημένης ἐνδόξου, δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καί ἀειπαρθένου Μαρίας». Τί σημαίνει αὐτό; Γιά νά νοήσετε τήν σημασία τῶν λόγων αὐτῶν πρέπει νά γνωρίζετε ὅτι προηγουμένως ὁ ἱερέας ἔλεγε μυστικά ὅτι τήν θεία Λειτουργία τήν προσφέρουμε ὑπέρ ὅλων ὅσων εὐαρέστησαν τόν Κύριο: Ὑπέρ τῶν Πατριαρχῶν, Προφητῶν, τῶν Ἀποστόλων, τῶν Μαρτύρων, τῶν Ὁσίων καί ἔπειτα λέει δυνατά: «Ἐξαιρέτως τῆς Παναγίας, ἀχράντου, ὑπερευλογημένης, ἐνδόξου...». Ὁ λόγος, λοιπόν, αὐτός σημαίνει ὅτι τό ἀνώτερο ἀπό ὅλα τά Μυστήρια, τό κατ᾽ ἐξοχήν Μυστήριο, τήν θεία Εὐχαριστία, τήν τελεῖ καί τήν προσφέρει ἡ Ἐκκλησία μας γιά τήν Παναγία! Ἔτσι τήν Παναγία μας τήν τιμᾶμε ἰδιαίτερα μέ τήν θεία Λειτουργία καί Αὐτή χαίρεται νά βλέπει στήν Θεία Λειτουργία συγκεντρωμένα ὅλα Της τά παιδιά. Καί ἐκεῖ χαρίζει σ᾽ αὐτά τήν Χάρη Της καί τήν εὐλογία Της, γιά νά ἔχουν αὐτά μιά ὄμορφη καί χαριτωμένη ζωή καί γιά τόν παρόντα καί γιά τόν μέλλοντα αἰῶνα. Εὔχομαι, ἀδελφοί χριστιανοί, ἡ Παναγία Δέσποινά μας νά εὐλογεῖ καί νά φυλάγει κάτω ἀπό τήν θεία Της Σκέπη τίς οἰκογένειές σας, τήν ἐπαρχία μας καί ὅλο τόν κόσμο, ΑΜΗΝ.
Μέ πολλές εὐχές,
† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας
† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας