Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου
Προσκλήθηκα από τον “Σύνδεσμο Κρητών Θεολόγων” να εισηγηθώ σε Συνέδριό του το θέμα “η εικόνα του συγχρόνου κόσμου”. Προσπαθώντας να δω ποια είναι η κατάσταση του συγχρόνου κόσμου, την εντόπισα κυρίως στην δυαδική σχέση μεταξύ ηδονής και οδύνης, αφού σήμερα επιδιώκεται η απόλαυση της ηδονής με οποιονδήποτε τρόπο είναι δυνατόν, και βέβαια, συνέπεια αυτής της ηδονής είναι η οδύνη, ο πόνος, η βίωση της τραγικότητος του θανάτου.
Έτσι, λοιπόν, από την παρα-φύση ηδονή προέρχεται η οδύνη, και στην προσπάθεια να αποφύγη ο άνθρωπος την οδύνη, καταλήγει στην ηδονή, συνέπεια της οποίας είναι πάλι η οδύνη. Πρόκειται για έναν φαύλο κύκλο.
Μόλις επέστρεψα από το Συνέδριο, μου τηλεφώνησε μια Αμερικανίδα, η οποία πρόσφατα ήλθε στην Ελλάδα και βαπτίσθηκε και τώρα είναι μέλος της Ορθοδόξου Εκκλησίας, ύστερα από πολλές περιπέτειες στην ζωή της. Να σημειωθή ότι ήταν αθλήτρια και μέλος της Ολυμπιακής Ομάδος των Η.Π.Α. στην κωπηλασία. Της ανέφερα το κεντρικό σημείο της εισηγήσεώς μου, που ήταν η σχέση μεταξύ ηδονής και οδύνης και εντυπωσιάσθηκε. Μετά από λίγες ημέρες μου έστειλε ένα γράμμα, στο οποίο μεταξύ των άλλων αναφερόταν και στο σοβαρό αυτό ζήτημα. Θα ήθελα να παραθέσω στην συνέχεια τις σκέψεις της:
“Με ενδιαφέρει πολύ η διάλεξη με θέμα τον κύκλο θανάσιμης ηδονής - οδύνης. Είναι ένα από τα θηρία (τέρατα) που κρατούν την Αμερική στα ματωμένα τους δόντια. Κάθε κύκλος της δίνης που οδηγεί στην άβυσσο είναι όλο και περισσότερο οδυνηρός, αλλά το μόνο που διδάσκουν στην Αμερική είναι η αρχή της ηδονής. Έτσι, οι άνθρωποι έχουν “ρυθμισθεί” να αρπάζουν όλο και περισσότερα, να αμβλύνουν, όπως είπατε και σεις, τον πόνο. Και τα δύο, και ο πόνος και η ηδονή, τρέφονται το ένα από το άλλο και, καθώς μεγαλώνει ο πόνος, περισσότερη ηδονή χρειάζεται για να τον αναισθητοποιήση. Η ιδέα του να σπάση κανείς αυτόν τον φαύλο κύκλο αρνούμενος να θρέψη την πείνα των αισθήσεων με νηστεία και προσευχή, μετάνοια και ησυχία ακούγεται καθαρή τρέλλα για έναν Αμερικανό. Μόνον αυτοί που έχουν πέσει πολύ χαμηλά (έχουν πιάσει πάτο) θα είναι ανοιχτοί να ακούσουν κάτι τέτοιο. Η ηδονή είναι το οικονομικό κέντρο της Αμερικής. Η “φυσιολογική” τάση, και όντως αυτό είναι και το θέμα πολλών διαφημήσεων, είναι: “Το αξίζεις! Πάρε αυτό ακριβώς που θέλεις! Απόλαυσέ το! Θα αισθανθείς ωραία!”. Η δυτική κουλτούρα βρίσκεται σε έναν αγώνα δρόμου προσπαθώντας να κάνει τα πάντα για να αποφύγη την απελπισία, και η ειρωνεία είναι ότι όσο περισσότερο πασχίζει, τόσο περισσότερο απελπισμένη γίνεται, απρόθυμη να παραδεχθή ότι είναι αδύνατο να γεμίση αυτό το κενό”.
Το κείμενο αυτό, που είναι γραμμένο με πολύ ωραίο τρόπο, από μια γυναίκα που τώρα τελευταία προσήλθε στην Ορθοδοξία και διαβάζει φιλοκαλικά κείμενα, δείχνει δε την διαφορά μεταξύ της λεγομένης δυτικής και Ρωμαίϊκης παράδοσης. Πολλοί ομιλούν για το δυτικό πνεύμα, αλλά ίσως δεν μπορούν να αντιληφθούν ότι η ατμόσφαιρα του δυτικού πνεύματος είναι ο ηδονισμός και η αισθησιοκρατία. Καθώς επίσης πολλοί ομιλούν για την Ορθοδοξία, την Ρωμαίϊκη παράδοση, αλλά δεν μπορούν να καταλάβουν ότι το ορθόδοξο εκκλησιαστικό ήθος φαίνεται στον τρόπο υπέρβασης της ηδονής και της οδύνης.
Πράγματι, όπως πολύ ωραία σημειώνεται στο γράμμα που αναγράψαμε: “η θανάσιμη ηδονή - οδύνη, είναι ένα από τα θανάσιμα θηρία που κρατούν την Αμερική στα ματωμένα τους δόντια”, καθώς επίσης “η ηδονή είναι το οικονομικό κέντρο της Αμερικής”. Φυσικά, όταν κάνουμε λόγο για την Αμερική εννοούμε τον δυτικό πολιτισμό και την δυτική κουλτούρα, που βιώνεται σε όλα τα μέρη της γης, ακόμη και στην Ελλάδα, και η οποία δυτική κουλτούρα γεμίζει τον άνθρωπο με απελπισία και κενό. Απλώς στην Αμερική, λόγω της οικονομικής άνεσης και της ελευθερίας, και λόγω της κυριαρχίας της στο παγκόσμιο χώρο, φαίνεται αυτό εκφραστικά.
Τα όσα ανέφερα προηγουμένως δείχνουν και την ουσιαστική προσφορά της Ορθοδόξου Εκκλησίας σήμερα. Πρέπει να βοηθά τον σύγχρονο άνθρωπο να υπερβαίνη τα αιμοβόρα θηρία της ηδονής και της οδύνης, και να προσφέρη τον ορθόδοξο ησυχασμό στον λαό, με διακριτικότητα, νηφαλιότητα, και προπαντός με καθαρότητα, δηλαδή απηλλαγμένα από ξένες επιρροές και προσμίξεις. Μέσα από αυτήν την προοπτική πρέπει να δούμε το μέλλον της Ορθοδόξου παραδόσεως.
http://www.parembasis.gr/index.php/el/menu-teyxos-21/3937-1997-21-01